Natuurmonument De Beer

Een legendarische vogel

Het boek 'Kustbroedvogels in het Noordelijk Deltagebied' besteedt maar liefst vier pagina's aan de Lachstern. Simon de Jager, de eerste opzichter van De Beer, maakte aan het eind van de jaren twintig voor het eerst melding van Lachsterns op De Beer. De zeldzaamheid van de vogels maakte dat aanvankelijk De Jager's beweringen maar half werden geloofd. Het was Jan Strijbos die het gelijk van De Jager aantoonde. In 1931 toen De Jager opnieuw meldde dat er Lachsterns op De Beer broedden, vond De Jager ook het nest. De gewaarschuwde Strijbos kwam naar De Beer en zag met eigen ogen het nest met de eieren van de Lachstern. Strijbos publiceerde zijn bevindingen, mét foto, in 'In Weer en Wind'. Thijsse zei hierover in een artikel in 'De Levende Natuur' dat De Jager 'al jaren achtereen op hem had geloerd'. Bewijs was er dus nu in de vorm van foto's van Jan Strijbos en zelfs een stukje op film door Adolphe Burdet.

Aardig is ook dat Strijbos in zijn artikel de Vogelbescherming uitvoerig complimenteerde: 'Dat de lachstern thans aan de lijst van Neder­landsche broedvogels kunnen toevoegen, hebben we hoogstwaarschijnlijk aan het werk van Vogel­bescherming te danken. Sinds De Beer bewaakt wordt, is het aantal vogels er geweldig toegenomen, duizenden en duizenden vogels kunnen er nu onge­stoord hun broedsel groot brengen. Toen ik er in 1909 voor het eerst kwam, vonden we er maar enkele klutennesten; thans wordt hun aantal op 500 paren geschat, het aantal vischdiefjes is thans het tienvoudige van vroeger.[…] Maar de toeneming van alle andere vogels op de De Beer, vooral ook de vestiging van de groote sterns in 1929, is het gevolg van de rust en veiligheid, waarvoor Vogelbescherming zorg draagt. Ook op de andere door “Vogelbescherming” bewaakte terreinen zien we vermeerdering der broedvogels.'

Vele vogelaars, waaronder Simon de Waard, hebben zich ook na de oorlog ingespannen om nesten van deze vogels op De Beer te vinden. Het duurde echter tot 1949 voor er weer gedocumenteerde broedgevallen zouden zijn, alhoewel in 1947 en 1948 Lachsterns mogelijk wel gehoord maar niet gezien werden. Zo beschreef Simon de Waard in een artikel in Ardea zijn waarnemingen in 1948: 'Er toefden toen naar waarschijnlijkheid twee paren, […]. Elke maal dat wij in de buurt kwamen, vlogen de lachsterns […] onder alarmerend geroep rond.' De Waard vond toen het nest echter niet. In 1949 had De Waard meer succes en legde het nest op foto vast. Natuurfotograaf Kooijmans vond kort daarna nog een tweetal nesten. Ook in de jaren tot en met 1956 werd de Lachstern op De Beer aangetroffen. Daarna was het afgelopen met de Lachstern op De Beer.

In januari 2021 attendeerde Ruud Vlek mij op een exemplaar van de Lachstern in de collectie van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Deze vogel was op De Beer (dood) aangetroffen in juli 1922. De waarneming inclusief foto is door Ruud ingevoerd op Waarneming.nl. Hij suggereert dat het om een doortrekker zou gaan. — De Lachstern uit 1922 bij Waarneming.nl.

De Lachstern en natuurmonument De Beer

In de Mededelingreeks Natuurmonument De Beer is een publicatie over de Lachstern en de Beer verschenen. Hierin wordt uitvoerig ingegaan op het voorkomen van de Lachstern op De Beer. Hierbij is ook deels tot nu toe niet bekende informatie betrokken, onder andere uit de dagboeknotities van Frans Kooijmans.

Dank

Bijzondere dank is verschuldigd aan Ruud Vlek voor zijn uitvoerig commentaar en zijn waardevolle suggesties. Roald Kooijmans was zo vriendelijk om toestemming te geven voor gebruik en publicatie van delen van de dagboekaantekeningen van Frans Kooijmans. Hans de Waard stelde enkele foto's ter beschikking en verrichtte enig speurwerk. Pepijn Kamminga van Naturalis in Leiden voorzag in een aantal foto's van objecten uit de collectie van Naturalis. De tweede versie (december 2015) bevat een groot aantal nieuwe foto's die onlangs zijn aangetroffen in de archivalia van Frans Kooijmans die berusten bij zijn zoon, Roald Kooijmans. Roald gaf zijn zeer gewaardeerde medewerking aan deze nieuwe uitgave.

Filmfragment

 

Dit filmfragment is geplaatst met vriendelijke toestemming van Beeld en Geluid in Hilversum, al waar ook de uitmuntende digitalisering van dit fragment is uitgevoerd.

Van Oordt over de Lachstern

Lees ook wat Van Oordt in 1931 over de Lachstern in het tijdschrift Ardea schreef: Van Oordt over de Lachstern.

Over de Lachstern op De Beer

• — MR 09 De Lachstern (Gelochelidon nilotica) en natuurmonument De Beer, tweede versie
• — MR 09a Transcripties van artikelen over de lachstern op De Beer
• — MR 09b Extended abstract of MR09, in English, two pages

 

Artikelen over de Lachstern op De Beer

• — Strijbos, P.J., De lachstern, Sterna gelochelidon K1., broedvogel in Nederland, in: Orgaan van de Club van Nederlandsche Vogelkundigen 4, 26, 1931.
• — Strijbos, J.P., Een nieuwe broedvogel in Nederland, in: De Wandelaar 3, 315-316, 1931.
• — Oordt, G.J. van (1931) Drie nieuwe Nederlandsche broedvogelsoorten, in: Ardea 20, 150-152.
• — Thijsse, J.P., Alweer een nieuwe broedvogel, in: De Levende Natuur 36, 209-211, 1931. — Download dit artikel bij Natuurtijdschriften.nl
• — Kooijmans, F.P.J., Nieuwe broedgevallen van de lachstern in Nederland, in: Limosa 22, 342-346, 1949.
• — Waard, S de., Drie broedparen van de Lachstern 'Gelochelidon nilotica (Gm.)' op "De Beer", Rozenburg, 1949, in: Ardea 37, 161-167, 1950.
• — Waard, S de., Nogmaals de Lachstern, in: In Weer en Wind 12, no 10, 187-193, 1950.
• — Waard, S. de, On the Gull-billed Terns at "De Beer" near Hook of Holland in 1949. British Birds, 339-341, 1952.

•